Renovatie van het gebouw Charlemagne in Luik
Een nieuwe sterke en dynamische gedaante
Een van de administratieve gebouwen van de provincie van Luik werd onlangs voorzien van nieuwe, zeer lage energie-gevels perfect aangepast aan de stedelijke omgeving: ze zijn thermisch en akoestisch geïsoleerd, glad en dus gemakkelijk in onderhoud, maar ook dynamisch door de afwisseling van “open en geslotene elementen”, het spelen met de verschuifbare zonwering en de kleurvariatie afhankelijk van de lichtinval.
PROJECT KANTOORGEBOUW CHARLEMAGNE
PLAATS STAD LUIK
OPDRACHTGEVER PROVINCIE LUIK
ARCHITECTE PHILIPPE MOREAU, PROVINCIALE DIENST GEBOUWEN
VERWERKER GROVEN+ PORTAL
SCHÜCO SYSTEMEN ELEMENTGEVEL UCC 65 SG EN VLEUGELOVERDEKKENDE RAMEN AWS 70 BS.HI
Een sterke architecturale ploeg
In het Centrum van Luik, gelegen op de hoek van de Place Saint-Lambert en de Place République Française, beschikt het Charlemagne-gebouw dat aan het einde van de jaren zeventig door de architect Henri Bonhomme ontworpen werd, over een uitstekende ligging in de “Cité ardente”. Maar dit meer dan veertig jaar oude gebouw kampte met een desastreuze energieprestatie. Na het gebouw twintig jaar lang gehuurd te hebben, besloot de provincie uiteindelijk, om het te kopen en grondig te renoveren.
Na een eerste fase van binnenwerken pakte de dienst gebouwen van de provincie de gevels aan. Architect Philippe Moreau zei over de oude gevels: “De gevelelementen uit architectonisch beton beschikten over geen enkele isolatie. Alleen enkele centimeter gewapend beton scheidden binnen- van buiten en de raamprofielen uit aluminium zonder thermische onderbreking beschikten over een dubbele beglazing van de eerste generatie en waren de meesten absoluut niet luchtdicht.”
“Ik wilde voorkomen dat de aluminium raamprofielen met “inox” afwerking, het licht op een te homogene manier zouden reflecteren en op grote vlakken gingen lijken. Schüco heeft dus een speciaal profiel op maat geëxtrudeerd, waarbij het oppervlak subtiel en gevarieerd met het natuurlijke licht speelt.”
Philippe Moreau, Architect bij de Provinciale Dienst Gebouwen
Een origineel concept
Het doel van de gevelrenovatie bestond erin om deze goed van buiten af te isoleren, maar ook de geprefabriceerde modules uit architectonisch beton te verbergen voor een perfecte afwerking. Deze hadden immers sterk geleden onder de stedelijke luchtvervuiling. “Mijn wens was dat ook de bevolking deze stap van de gevelrenovatie begreep en daarom moesten we de isolatie van buiten zichtbaar moesten maken”, legt Philippe Moreau uit. “Ik ben dus op zoek gegaan naar een natuurlijk uitziend isolatiemateriaal van hoge kwaliteit, zodat het materieel zichtbaar kon blijven. Na een lange zoektocht heb ik voor Heraklith (*) gekozen.”
Het toegepaste concept is even creatief als origineel. De ondoorzichtige afwerking van de borstweringen en de draagstructuur is opgebouwd uit glazen cassettes, voorzien van een dubbele beglazing die langs buiten is gelijmd en een binnencassette met een aluminum plaat een rotswalisolatie van 75 mm die op haar beurt langs de straatkant is afgewerkt met een Heraklith paneel van 25 mm.
Deze plaat die door de beglazing heen zichtbaar is, toont een natuurlijk ruwe aspect uit mineraalgebonden houtwolpanelen en een heldere toon die op diegene van het gebouw tegenover lijkt. Om de isolatie te voltooien werd de plaats van variabele diepte tussen de elementen uit architectonisch beton en de binnenkant van de nieuwe gevel vooraf met op maat voorgesnedene steenwolblokken aangevuld. Deze hebben een dikte van 4 tot 24 cm en werden mechanisch op de gevelbeton bevestigd. Door de combinatie van deze twee manieren van isolatie beschikken de nieuwe gevels over een U-waarde tussen 0,152 en 0,24 W/(m²K) naargelang de dikte van de isolatie. Dit is nauwelijks hoger dan het passief genoemde niveau.
Om het idee van de gevels naar de kantoren te overdragen, werden de glaslamellen van de zonwering met een dessin bedrukt dat het aspect van een Heraklith-plaat perfect imiteert. “Wanneer het zonlicht door de bedrukte glaslamellen straalt, scheppen deze een met kleine lichtvlekken gespikkelde schaduw, vergelijkbaar met diegene die ontstaat als de zon door een boom of een strohoed schijnt”, verklaart Philippe Moreau.
Belangrijke uitdagingen
De uitstekende ligging van het gebouw in het stadscentrum zorgde voor flink wat practische problemen tijdens de uitvoering van de werken: het innemen van de openbare weg was gelimiteerd in tijd voor het afladen van de vrachtwagens, maar een tijdelijke stockage was totaal onmogelijk, de winkels op het gelijkvloers moesten gewoon verder kunnen blijven functioneren, het voetgangersverkeer op de stoepen moest worden verzekerd en beveiligd, en last but not least mocht de bezetting van de kantoren niet worden verstoord door de montage van de nieuwe gevels.
Deze belangrijke belemmeringen op de werf hebben de firma’s Groven+ Portal en Schüco ertoe gebracht een project uit te werken op basis van gevelelementen. Deze techniek vermindert de werktijd ter plaatse door een uitgebreide voorbereiding in de werkplaats. Eric Vanguestaine, Regional Manager van het bedrijf Groven+ Portal legt ons het ontwerp en de uitvoering van de werf uit: “Eerst hebben we tunnel gebouwd om een veilig voetgangersverkeer en de toegang tot de winkels op de begane grond te kunnen garanderen. Daarna hebben we een bouwlift aan beide hoofdgevels laten installeren, die we door traditionele steigers hebben verlengt om de gevels volledig te bedekken. Op deze wijze werden de gevelelementen vanuit de vrachtwagens op de bouwliften geladen, die ze op de juiste verdieping brachten. Dankzij een rail, die op de kop van de gevel werd aangebracht, konden we elk element met behulp van een lier tot op zijn plaats brengen.”
Het aanbrengen van de nieuwe gevel ging behoorlijk snel omdat het bedrijf twintig tot vijfentwintig kaders per dag installeerde. “Toen de nieuwe gevel geheel geplaatst was, konden we de oude ramen van binnen uitbouwen en een aluminium kader monteren om de overgang tussen het nieuwe raam en de binnenbekleding te realiseren”, eindigt Eric Vanguestaine.
“Dankzij het systeem met gevelelementen konden we de uitdaging van de centrale ligging van het gebouw aangaan. Één groot voordeel is dat de werktijd op de bouwplaats drastisch verminderd kon worden. Ik schat dat onze werktijd met de helft verminderd kon worden in vergelijking met de montage van een traditioneel gordijngevelsysteem.”
Eric Vanguestaine, Regional Manager van het bedrijf Groven+ Portal
Een high-tech gevel
De gevel werd uitgevoerd volgens een proefmodule van 90 cm. Het Schüco elementgevelsysteem UCC 65 met gekleefd glas werd geselecteerd. De kaders hebben de hoogte van een verdieping en een breedte van 1,80 m. Ze bevatten een raam en een gesloten element aan de zijkant alsook de bijhorende borstweringsmodules. De volledig in de fabriek vervaardigde elementen voorzien van isolerende panelen, beglazing en ramen werden in hun geheel naar de werf gebracht.
Voor de zichtbereiken werd het Schüco raam AWS 70 BS.HI met verborgen vleugel gebruikt en in de elementgevel ingezet. “Ik wilde voorkomen dat de raamprofielen uit aluminium met een “inox”-afwerking, het licht op een té homogene wijze zouden reflecteren en aldus op grote volvlakken gingen lijken. Schüco heeft dus een speciaal custom design profiel geëxtrudeerd wiens oppervlak op subtiel en gevarieerd met het natuurlijke licht speelt”, legt Philippe Moreau uit. De opengaande delen zijn voorzien van een klapmechanisme met een openingsbegrenzer “Ik vindt het belangrijk dat het personeel een gevoel van vrijheid behoudt en dus de ramen kan openen wanneer zij dat willen, ook al belemmert dit soms de verwarming of airconditioning”, preciseert Philippe Moreau. Deze ramen worden ook manueel gebruikt om ‘s nachts intensief te ventileren. De verschuifbare zonwering als bescherming van de kantoorramen zijn gemotoriseerd en worden door een lichtsensor gestuurd. Er bestaat echter nog de mogelijkheid ze per kantoor te sturen om een zekere vrijheid, zoals de ramen, te bieden.
Een stedelijke dynamiek
De volledig vlakke glazen gevel wordt niet vlug vuil en is gemakkelijk te onderhouden. Desalniettemin is de gevel noch monotoon noch statisch, maar toont een interessante dynamiek.
Het spelen met de afwisseling tussen beglaasde ramen en de terugliggende Heraklith-panelen en daarbij de verschuifbare zonweringen zorgen voor een dynamiek in de gevel. Het meest opvallende element blijft nochtans de in het oog springende hoek aan het verbindingspunt van de twee pleinen. De toegepaste LED-beglazing accentueert de gevel en schept een nieuw oriëntatiepunt in de stad. De beide binnenkanten van de dubbele beglazing werden met kleur bedrukt.
De binnenkant met de grondkleuren, de buitenkant met de letters van het gebouw zonder dat het op een soort commercieel uithangbord gaat lijken. De klemmen van lampen met RGB-LED’s (wisselende kleuren) die in de dubbele beglazing werden ingezet, verlichten de glazen panelen en maken de tekst leesbaar. Tergelijkertijd wordt er ook hiermee weer een zekere dynamiek gecreëerd.
* De Heraklit-panelen bestaan uit samengeperste houtwol. Het is een natuurlijke isolatie met goede akoestische en thermische eigenschappen. Bovendien zijn deze ecologische panelen vochtwerend, vuur- en schimmelbestendig.
- Werkmateriaal (bijv. aanbestedingsspecificaties, BIM-objecten, CAD-gegevens, catalogi)
Let op inhoud
Direct contact met Schüco