Renovatie van het KBC Datacentrum in Mechelen

Hoe kan men een technisch gebouw dat ontoegankelijk en beveiligd is, omvormen tot een open en lichte werkruimte? Dit is de opdracht die de KBC Bank aan het architectenbureau goedefroo+goedefroo gaf, dat voor dit project samenwerkte met adviesbureau Arcadis. Het vertrekpunt was een datacentrum, een gebouw dat per definitie ontoegankelijk en zwaar beveiligd is. Met het oog op deze nieuwe bestemming werd het gebouw deels ontmanteld. Alleen de onder- constructie en de vloeren van gewapend beton bleven behouden in het deel van het gebouw dat bestemd was voor de nieuwe kantoren.

De architecten beslisten om de gevels volledig open te maken, zodat het natuurlijk daglicht kon binnenvallen. De meest opvallende ingreep is de centrale ‘knoop’ in het midden van het gebouw, waardoor twee nieuwe ‘kantoorlobben’ ontstonden. Een ‘inham’ van een vijftiental meter verbindt de twee delen waar de verschillende verdiepingen op uitkomen. Door het wegnemen van de middenbeuk zijn de kantoorverdiepingen zodanig ingericht dat elke werknemer dicht bij een raam zit en dus van voldoende natuurlijk licht geniet.

Dit renovatieproject is een mooie illustratie van duurzame architectuur en ontwikkeling, medebepaald door isolatie en comfort in de zomermaanden. “ Het gebouw moest voldoen aan de NZEB-normen. Om dit te realiseren, hebben we gewerkt met gevel- en dakisolatie, automatische buitenzonwering, recuperatie van restwarmte afkomstig van het datacentrum en LED-verlichting. Bovendien zorgt een fotovoltaïsche installatie van 167 Kilowattpiek op het dak voor het nodige aandeel hernieuwbare energie”, legt Niko Raes van het studiebureau Arcadis uit. Het gebouw, dat momenteel een coëfficiënt van K 29 heeft, verbruikt slechts een tiende van de energie die het vóór de renovatiewerken gebruikte.

De gevelsystemen van de vloer tot het plafond hebben een uitstekende Uw-waarde van 0,9 W/m²K in combinatie met driedubbel glas op de oostelijke en westelijke gevels met zonnefactor 70/40 en grote verticale automatisch gestuurde lamellen. Deze golfvormige lamellen van 90 cm breed en tot wel twee verdiepingen hoog werden speciaal op maat ontwikkeld voor dit project. Ze zijn bekleed met geperforeerde aluminiumplaten die motorisch worden gestuurd afhankelijk van de zon. De 180° rotatie van de lamellen wordt mogelijk gemaakt doordat ze buiten op een gangpad staan, dat langs de glasgevels loopt.

De verdiepingen van gewapend beton werden niet opnieuw bekleed met valse plafonds. Hun aanzienlijke thermische massa komt zodoende rechtstreeks in contact met de omgevingslucht, waardoor de warmte wordt geabsorbeerd en voor nachtafkoeling wordt gezorgd. Een perfecte oplossing om het comfort binnen te optimaliseren.

De automatisch te openen ramen worden afgeschermd door verschuifbare elementen, waardoor het principe van nachtafkoeling kan worden toegepast, ook wel ‘intensieve nachtventilatie’ genoemd. Op het einde van een zomerdag, wanneer de buitentemperatuur lager ligt dan de binnentemperatuur, openen de ramen automatisch tot 60 centimeter om de frisse buitenlucht binnen te laten stromen. De warmere, en dus lichtere, lucht stijgt naar de bovenste verdieping van het gebouw en wordt afgevoerd via een schouw. De schouw van 16 meter hoog zorgt voor een verbinding tussen de twee kantoorlobben.

De plantengevel van de schouw zorgt tevens voor een verticaal groenelement. Dankzij de schouw in de centrale knoop wordt de koele nachtlucht op alle verdiepingen verspreid en de betonmassa’s afgekoeld. Deze verspreiding gebeurt op volledig natuurlijke wijze, zonder bijkomend energieverbruik van een afzuigsysteem of airco.

De warmte die wordt geproduceerd door de servers van het datacentrum, wordt gerecupereerd om de kantoren te verwarmen, zodat geen enkele externe warmtebron nodig is om in de kantoren een aangename temperatuur te handhaven. Sturing van de verlichting op basis van aanwezigheidsdetectie en gebruik van LED-verlichting doen het energieverbruik afnemen.

Het standaardramensysteem Schüco AWS 75.SI+ beschikt over een uitstekende thermische isolatie voor een bouwdiepte van 75 mm van het buitenkader. De serie werd speciaal ontwikkeld voor een voordelige realisatie van ramen met een ‘gordijngevel’-aspect, wat voor een homogeen kozijnontwerp zorgt. Het systeem beschikt over een uitstekende lucht- en waterdichtheid dankzij drievoudige beglazing en afdichtingen met EPDM, en een Uf-isolatiewaarde van 0,92 W/m²K.

Het deursysteem van dit gebouw is de Schüco ADS 75 HD.HI, waarbij ‘HI’ staat voor High Insulation (hoge isolatie) en ‘HD’ voor Heavy Duty. Binnen de Heavy Duty deursystemen zijn grote en stabiele deuren mogelijk, die het bimetaaleffect tegengaan. De dichting blijft gewaarborgd ook onder invloed van grote temperatuurverschillen. De Schüco deuren ADS 75 HD.HI zijn in dit project ook uitgerust met een paniekslot met duwstang en noodverlichting.

KBC heeft de laatste jaren het principe van ‘het nieuwe werken’ ontwikkeld. Het doel van dit plan is om privé en werk beter op elkaar af te stemmen, zodat medewerkers zich goed voelen in hun werkomgeving. Medewerkers kunnen de meest efficiënte werkplek kiezen op basis van de taken die ze verrichten, thuis of op kantoor. Het nieuwe kantoorgebouw dat bij deze metamorfose van het datacentrum ontstond, past volledig binnen deze filosofie. De kantoren bestaan uit werkeilanden, vergaderzalen en ontmoetingsruimtes om informele contacten te stimuleren. Al deze activiteiten worden uitgevoerd op verdiepingen die grotendeels worden verlicht door glasgevels van vloer tot plafond. Behalve de natuurlijke verlichting bieden deze gevels ook een prachtig uitzicht op de natuurlijke omgeving van het gebouw. Deze natuur vindt men ook terug in het interieur in de vorm van een grote, 16 meter hoge plantengevel in de centrale knoop van het gebouw. Medewerkers kunnen ook zelf een raam openzetten en de automatische aansturing van de grote zonweringslamellen zorgt voor een gezond en aangenaam binnenklimaat. In gesloten stand zorgen de geperforeerde bladen van de zonweringslamellen voor een voldoende hoeveelheid daglicht om de werkruimtes te verlichten. Tot slot werd bijzondere aandacht besteed aan de materialen die binnen werden gebruikt. Ze zijn milieuvriendelijk en geproduceerd met natuurlijke en herbruikbare materialen. Ze dragen bij aan het algemene comfort van het personeel en het duurzame karakter van het gebouw.

Vanaf de eerste fase betrok het architectenbureau goedefroo+goedefroo verschillende specialisten (het bouwteam) bij het denkproces. Zo werd systeemleverancier Schüco reeds in het ontwerpstadium van het proces uitgenodigd. “De ingenieurs van Schüco hebben de architect van bij de start in de juiste richting kunnen wijzen voor de integrale keuze van de systemen voor gevels, ramen, beveiligingsdeuren en zonweringslamellen. Deze manier van werken biedt talloze voordelen, omdat zo wordt verhinderd dat er achteraf wijzigingen in het project moeten gebeuren om er een of andere techniek in te integreren die niet voorzien was van bij het begin”, vertelt Dieter Dedeurwaerder, projectadviseur bij Francovera, de verwerker verantwoordelijk voor de realisatie van de gevels. “Verder heeft Schüco ons effectief geadviseerd over het concept en de realisatie van de zonweringslamellen en alles wat te maken heeft met de technisch gecentraliseerde sturing van deze lamellen en het openen van de ramen voor het nachtkoelingsprincipe. Wij hadden nog geen ervaring met dergelijke automatisering, maar dankzij de steun van onze leverancierpartner is dit project perfect verlopen. Het resultaat is zeer positief en alle partijen zijn heel tevreden”, besluit Dedeurwaerder.

Redactie: Eric Cloes
Fotos's: Cornelia Suhan en Schüco